Muhasebe kayıtlarında, işletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutların geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamalardan aktifleştirilen kısmının izlendiği
- ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ hesabı kullanılmaktadır.
Araştırma ve geliştirme giderlerinin maliyet unsurları, bu işlerle ilgili malzeme, işçilik, personel ücretleri, bu alandaki araç ve gereçlerin kullanım giderleri, amortismanları ve diğer benzer kalemlerden oluşur. Maliyet unsurları bu hesaba borç kaydedilir. VUK ‟da açık olarak belirtilmiş olmamasına rağmen, 282.madde kapsamında değerlenebilir ve aktifleştirme ya da gider yazma yollarından biri izlenebilir. Görüldüğü gibi, vergi mevzuatımızda dolayısıyla tekdüzen kapsamında bu giderler (araştırma ve geliştirme giderleri) arasında bir ayırım yapılmamıştır. Ayrıca dönem gideri olarak ya da aktifleştirme tercihe bırakılmıştır. Hiç kuşkusuz, bu da dönem karının farklı sonuçlanmasına neden olacaktır. Eğer aktifleştirme yolu seçilirse, maliyet tutarı beş yılda amortismana tabi tutulacaktır. Araştırma ve geliştirme giderleri, VUK uygulamasında genel yaygın yaklaşım ile mukayyet değerle değerlenmektedir. Dönem sonunda raporlamada kolaylık sağlamak bakımından kayıtlama aşamasında tali hesaplarda “araştırma giderleri” ve “geliştirme giderleri” ayırımı yapılmalıdır. Bu hesaplara gider çeşitleri 7/A ve 7/B seçeneklerine göre de ayrıca yardımcı alt hesaplar kullanılır.
Örnek: (ABC) A.Ş. ürün ve teknoloji geliştirmek amacıyla açmış olduğu departmanda, dönem içinde ¨ 20.000,00TL. + %18 KDV harcama yapmıştır. Bu harcamaların ¨ 5.000,00TL.‟sı araştırma giderlerinden oluşmakta, geriye kalan kısım da 15.000,00TL. geliştirme harcamalarıdır.
Dönem içinde kayıtlar aşağıdaki gibi olacaktır. Geliştirme giderlerinin tali hesap dökümü de, araştırma giderleri gibi kayda alınır (örnekte ayrıca belirtilmemiştir).
————————– / ————————
- ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ…………………………………….…………… 20.000,00TL.
750.1. Araştırma Giderleri………………………………………………………………5.000,00TL.
750.1.001.İşçi Ücretleri…………………………………………………
750.1.002.Memur Ücretleri…………………………………………
750.1.003.Dışarıdan Sağlanan Yarar ve hizmetler…….….3.500,00TL.
750.1.004.Çeşitli giderler………………………………………………1.500,00TL.
750.1.005.Vergi, Resim ve Harçlar…………….………………….
750.1.006.Amortisman ve Tükenme Payları………….……..
750.1.007.Finansman Giderleri……………………………………..
750.2. Geliştirme Giderleri…………………………………………………………….15.000,00TL.
750.2.001……….
750.2.002……….
750.2.003……….
- İNDİRİLECEK KDV………………………………………………………………………..……………….. 3.600,00TL.
- BANKALAR………………………………………………………………………………………..……..… 23.600,00TL.
Araştırma ve geliştirme giderlerinin türleri itibariyle dönem içi muhasebe kaydı.
————————- / ————————-
Dönem sonunda ayrıntılı gider mizanı düzenlenir.
İşletmeler maddi olmayan duran varlıklara ilişkin yaptıkları tüm AR-GE harcamalarını aktifleştirmeleri durumunda; dönem sonunda
750.1. Araştırma Giderleri Hesabına Alacak kaydı yapılır.
751.1. Araştırma Giderleri Yansıtma hesabı’ na Borç kaydı yapılır , 750.1.Hesaplar Kapanır.
750.2. Geliştirme Giderleri Hesabına Alacak kaydı yapılır.
751.2. Geliştirme Giderleri Yansıtma hesabı’ na Borç kaydı yapılır , 750.2.Hesaplar Kapanır.
751.1. ve 751.2.Hesaplarda,
- ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ hesabına devredilir. 751.1. ve 751.2.Hesaplar Kapanır.
Vergi mevzuatımız ve tekdüzen muhasebe sistemi açısından,
263.ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ Hesabı ‟nda biriken tutarlar (¨ 20.000) ise beş yılda amortismana tabi tutulur.
————————31.12.2012———————–
- ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ………………. 20.000,00TL.
263.1. Araştırma Giderleri………………………….. 5.000,00TL.
263.2. Geliştirme Giderleri……………………….. 15.000,00TL.
- ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME YANSITMA………………………………..20.000,00TL.
751.1.Araştırma Giderleri………………………………………………..5.000,00TL.
751.1.001.İşçi Ücretleri…………………………………………
751.1.002.Memur Ücretleri………………………………….
751.1.003. Dışarıdan Sağlanan Yarar ve hizmetler..3.500,00TL.
751.1.004.Çeşitli giderler……………………………………….1.500,00TL.
751.1.005.Vergi,Resim ve Harçlar…………………………..
751.1.006.Amortisman ve Tükenme Payları…………..
751.1.007.Finansman Giderleri……………………………….
751.2.Geliştirme Giderleri………………………………………………………………….15.000,00TL.
751.2.001.…………
751.2.002…………..
751.2.003…………..
Araştırma-Geliştirme giderlerinin aktifleştirilmesi kaydı.